انواع بیماری ها و آسیب های دهان و دندان

دهان و دندان از مهمترین بخش های صورت بوده که چه از نظر سلامت و بهداشت و چه از لحاظ زیبایی از اهمیت بسیاری برخوردار است. شناخت انواع آسیب های دهان و دندان می تواند در تشخیص سریع انواع بیماری دهان و اقدام فوری جهت درمان و یا پیشگیری از پیشرفت آن کمک بسزایی به ما کند. ما در این مقاله قصد داریم به شناخت انواع بیماری های دهان و دندان بصورت جامع بپردازیم.

مشکلات و بیماری های دهان و دندان

انواع بیماری های دهان ، دندان و فک

بیماری ها و مشکلات دهان شامل موارد گوناگونی از جمله بیماری های دندان ، لثه ، فک و دهان می شود. مشکلات و آسیب های تهدید کننده دهان و دندان تا حدود بسیار زیادی می تواند به هر دو حوزه دهان ، دندان و حتی فک مرتبط باشد. ما در این مقاله قصد داریم بیماری های مذکور را بصورت مستقل شامل چند دسته بندی جدا مورد بررسی قرار دهیم.

بیماری ها و آسیب های دهان

حفظ و نگهداری بهداشت دهان از مهمترین گام های جلوگیری از ورود باکتری و ویروس به بدن می باشد. در ادامه قصد داریم بیماری های دهان را به طور خلاصه به شما معرفی کنیم.

• سرطان دهان
• بیماری های لثه
• بیماری عفونی دهان
• آفت و برفک دهان
• بوی بد دهان
• زخم و تبخال لثه

آسیب های دندان

مشکلات و آسیب های دندان

دندان ها نقش بسزایی در زیبایی صورت و سلامتی بدن ایفا می کنند. برای شناخت اهمیت حفظ ، نگهداری و بهداشت دندان ها قصد داریم مشکلات و آسیب های شایع دندان را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه به بیماری های دندان خواهیم پرداخت.

• پوسیدگی دندان
• عفونت دندان
• شکسته شدن دندان
• پلاک و لکه های مشخص
• درد و تحریک دندان عقل
• آبسه دندان
• مالاکلوژن دندان
• ساییدگی مینای دندان
• اختلال مفصل فکی گیجگاهی
• حساسیت دندان

در ادامه به هر کدام از موارد مذکور خواهیم پرداخت.

سرطان دهان

سرطان دهان

سرطان دهان مرگبارترین مشکل دندانی است که می توان با آن مواجه شد. مطالعه ای که توسط بنیاد سرطان دهان انجام شده است، افزایش مبتلایان به  سرطان دهان را نشان می دهد. سرطان دهان یکی از سرطان های سر و گردن در نظر گرفته می شود.

میزان مرگ و میر ناشی از سرطان دهان بیشتر از سایر انواع سرطان است زیرا هیچ گونه درد یا علائم اولیه ای را نشان نمی دهد. البته در ابتدا این سرطان با رشد لکه های صورتی کوچک در دهان شروع می شود. بعید است که مورد توجه قرار گیرد زیرا دهان ما به طور ذاتی به رنگ صورتی یا قرمز می باشد.

سرطان دهان معمولاً در اثر سیگار کشیدن و الکل ایجاد می شود. افراد سیگاری باید تحت معاینات و دستورالعمل های بهداشتی منظم دندانپزشکی قرار گیرند تا احتمال ابتلا به سرطان دهان کاهش یابد. همین امر در مورد کسانی که دوست دارند مشروبات الکلی مصرف کنند نیز صدق می کند.

بیماری های لثه

نارسایی ها و بیماری لثه

بیماری لثه یکی از شایع ترین بیماری های دندانی است که بزرگسالان به آن مبتلا می شوند. این بیماری سه مرحله رشد تشکیل شده که از التهاب لثه شروع می شود. ژنژیویت یک بیماری لثه است که قابل برگشت است، اما در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است منجر به مشکل جدی تری به نام بیماری پریودنتال شود.

بیماری پریودنتال باید در اسرع وقت درمان شود. در غیر این صورت، منجر به مرحله سوم بیماری لثه می شود که به عنوان بیماری پیشرفته پریودنتال نیز شناخته شده که باعث لق شدن دندان ها می شود.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که 15 تا 25 درصد از بزرگسالان از سراسر جهان در سنین 35 تا 44 سال به بیماری پریودنتال شدید مبتلا هستند. این بدان معنی است که تا زمانی که به 50 سالگی برسند، اکثر دندان های خود را از دست خواهند داد.

ویژگی ها و علائم التهاب و ضعف لثه ها

نکات بسیاری را باید در نگهداری و حفظ هان و دندان مورد توجه قرار داد. اگر علائم زیر را در مواجه با لثه داشته باشیم بهتر است در بهداشت دندان و دهان جدی تر عمل کنیم.

• خونریزی شدید لثه هنگام کشیدن نخ دندان یا مسواک زدن
• بوی بد دهان با وجود رعایت روال بهداشت دهان و دندان
• وجود تورم، قرمزی یا حساسیت در اطراف پایه  دندان‌ ها
• لق شدن دندان ها ، رشد چرک اطراف پایه دندان‌ های

خشک شدگی دهان و زبان

خشکی دهان

خشکی دهان هنگامی رخ می دهد که غدد ترشح کننده بزاق ، قادر به تولید بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن داخل دهان نیستند. بزاق دارای اجزای ضد باکتریایی است که به حفظ پلاک از سطح دندان کمک می کند. عوامل متعددی مانند سیگار کشیدن ، داروهای تجویزی ، افزایش سن یا استرس می تواند به خشکی دهان منجر شود.

افرادی که تحت دارو یا شیمی درمانی هستند در معرض خطر بسیار بالایی از خشکی دهان هستند. همین امر در مورد جمعیت مسن تر نیز صدق می کند. عدم وجود رطوبت در دهان باعث ایجاد پلاک بیشتر، حفره ها و در نهایت پوسیدگی دندان می شود.

علائم رایج خشکی دهان می تواند به سادگی لب های ترک خورده، زخم های دهان و بوی بد دهان باشد، اما علائم جدی تری مانند تحریک لثه و احساس سوزش در دهان ظاهر می شود. اگرچه هیچ درمان مطلقی برای خشکی دهان وجود ندارد، اما ثابت شده است که نوشیدن آب بیشتر به هیدراته نگه داشتن دهان کمک می کند.

مشکل بوی دهان

بوی بد دهان (هالیتوز)

 متأسفانه بوی بد دهان، که به نام هالیتوز نیز شناخته می شود، یک مشکل رایج دهان در تمام سنین است. اما، به همان اندازه که ممکن است فکر کنیم این رایج است، معمولاً نشانه‌ ای از سایر مشکلات دندانی است.

مطالعات نشان می دهد که حدود 85 درصد از افراد مبتلا به بوی بد دهان از مشکلات دندانی دیگری رنج می برند که مقصر آن است. بوی بد دهان یکی از علائم شایع بیماری لثه، حفره ها یا سرطان دهان است.

البته غذا های خاصی مانند سیر، پیاز، شیرینی ها و .. وجود دارند که باعث بوی بد دهان می شوند. به همین دلیل است که مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی به کنترل بوی بد دهان و همچنین سایر مشکلات دهان کمک می کند.

و اما در ادامه قصد داریم به مهمترین و شایع ترین اختلالات ، نارسایی ها، بیماری ها و آسیب های دندان ها بصورت جامع بپردازیم.

عفونت ریشه دهان

عفونت ریشه دندان ها

 عفونت ریشه دندان متصل به لثه یک مشکلی بسیار جدی دردناک و بسیار ناراحت کننده است. عفونت ریشه زمانی رخ می دهد که باکتری قسمت ریشه دندان شما را آلوده  و به بافت پالپ داخل آن حمله کند. بعد از در نهایت، یک آبسه تشکیل می شود که نشان می دهد عفونت ریشه به یک مورد شدیدتر تبدیل شده است.

 بخش درمان جایی است که درد همراه با کمی تورم ایجاد می شود که کیسه یخ نمی تواند آن را کاهش دهد. در حین عمل کانال ریشه، جراح دندانپزشک یا اندودنتیست یک سوراخ در وسط دندان شما ایجاد می کند. سپس فایلی را می گیرد تا سطح آسیب دیده را خرد کند و به ریشه دسترسی پیدا کند.

پس از ایجاد دهانه، از یک ابزار مکنده مخصوص برای مکیدن تمام چرک و بافت عفونی استفاده می شود. سپس با گوتاپرکا که یک ماده سخت‌کننده است مهر و موم می‌شود که از ورود مجدد باکتری‌ها به ریشه و همچنین تقویت دندان جلوگیری می‌کند.

دندان لکه دار

 دندان های لکه دار

دندان های ما مانند لباس های ما می توانند نماینده میزان بهداشت ما باشند. غذا و داروها ، استعمال دخانیات ، تنباکو و ضربه از جمله مواردی هستند که می توانند با عث ایجاد لکه بر روی داندان های ما شوند.

رعایت بهداشت دهان دندان از جمله نظم در مسواک زدن و کشیدن نخ دندان می تواند از ایجاد لکه بر روی دندان جلوگیری کند. البته روش هایی برای رفع این مشکل موجود است که در مقاله ی دیگری به طور مفصل به آن ها خواهیم پرداخت.

حفره دندان

وجود حفره دندان

حفره ها و سوراخ های کوچک ایجاد شونده در بدنه دندان بسیار خطرناک و چالش برانگیز است. هنگامی که یک باکتری چسبنده به نام پلاک روی دندان‌ ها جمع می‌شود، رفه رفته مینای دندان (پوسته بیرونی سخت دندان) از بین می‌برد. این اتفاق به پوسیدگی دندان در خط لثه و اطراف لبه های پرکردگی دندان ها منجر می شود. برای پیشگیری از آن باید به مارد زیر توجه کرد.

• استفاده حداقل دو بار در روز از خمیر دندان حاوی فلوراید
• محدودیت در خوردن میان وعده و استفاده از نخ دندان

دندان لب پر شده

لب پر شدن دندان

لب پری دندان های جلو و یا دندان های کناری از بزرگترین آسیب های دندان به شمار می آید. اتفاقات و حوادث گوناگونی از جمله تصادف ، بی مراعاتی در خوردن تنقلات و .. می تواند علت این اتفاق باشد.

این اتفاق تا زمانی که پالپ دندان در خطر نباشد تنها جنبه یک مشکل زیبایی دارد اما در صورت که این شکستگی باعث در معرض قرار گرفتن پالپ و عصب دندان شود نیاز به درمان و ترمیم و حتی روکش دندان می باشد.

مشکلات ناشی از دندان پنهان نظیر دندان عقل

 دندان عقل و دندان های پنهان

دندان عقل و یا دندان های بالغی که به درستی از لثه جوانه نمی زند می تواند در جایی در لثه پنهان شده و به دیگر دندان ها آسیب جدی وارد کند. همچنین ممکن است دندان عقل در بزرگسالان به دندان ، استخوان یا بافت نرم دیگری چسبیده باشد و باعث ایجاد درد و آزار شود. اگر این مشکل باعث ایجاد اذیت و آزار نشود می توان آنرا رها کرد ، اما اگر با درد بسیاری همراه باشد، جراح دهان می‌تواند آن را برطرف کند.

اگر دندان عقل یا آسیاب سوم شما بدون مشکل جوانه زده و رشد کرده ، خودتان را خوش شانس بدانید. نود درصد مردم حداقل یک دندان عقل نهفته دارند یا نمی توانند به طور کامل رشد کنند. مشکلات دندان عقل شما می تواند باعث ایجاد حفره، آسیب به دندان های مجاور و بیماری لثه شود. دندان عقل عموماً بین 17 تا 25 سالگی ظاهر می شود.

دندان ترک خورده

دندان ترک خورده

ایجاد ترک در دندان های ما می تواند ناشی از ضربه خوردگی ، ورزش های سنگین و یا گذشت زمان وابسته به جنس دندان باشد. رفع ترک خوردگی دندان توسط دندان پزشک به عوامل متعددی بستگی دارد.

اکثر دندانپزشکان برای جلوگیری از بدتر شدن ترک، روکش دندان را برای ترک‌ خوردگی توصیه می‌کنند. اگر دندان به گرما و سرما حساس باشد، مشکل پیچیده تر است.

اگر ترک بالای خط لثه باشد، ممکن است به کانال ریشه و روکش نیاز داشته باشید. ترک عمیق تر به این معنی است که دندان باید کشیده شود. پر کردن دندان می تواند احتمال ترک خوردن را افزایش دهد.

حساسیت دندان ها به سردی

دندان حساس به سرما

خوردن خوراکی ها و نوشیدنی های سرد نظیر بسنی و .. می تواند بسیار لذت بخش باشد. اما گاهی اوقات این لذت به شکنجه تبدیل می شود. حساسیت دندان نسبت به مایع و خوراکی های سرد ممکن است ناشی از حفره ها ، مینای دندان ، پرکردگی های فرسوده، بیماری لثه، شکستگی دندان ها باشد.

هنگامی که دندانپزشک شما مشکل را تشخیص داد، ممکن است به پرکردن، کانال ریشه یا درمان لثه برای جایگزینی بافت از دست رفته در ریشه و یا ممکن است فقط به یک خمیر دندان یا نوار حساسیت زدا یا یک ژل فلوراید نیاز داشته باشید. این مورد کاملاً به تشخیص پزشک بستگی دارد.

دندان های متراکم و پر شمار

دندان های متراکم (هایپردونشیا)

تعدادی دندان های عر فرد به صورت متعارف در نوزادی و برگسالی عدد ثابتی است. اکثر مردم در کودکی  20 دندان شیری و در بزرگسالی  32 دندان خواند داشت. اما برخی از افراد دارای دندان های اضافی هستند که به آن هایپردنشیا می گویند.

افرادی که به آن مبتلا هستند ممکن است شرایط دیگری نیز داشته باشند، مانند شکاف کام یا سندرم گاردنر (که تومورهایی را تشکیل می دهد که سرطانی نیستند). تنا درمان این مشکلکشیدن  دندان‌های اضافی و ارتودنسی برای اصلاح الگوی گاز گرفتن دهان می باشد.

دندان های کج و معوج و نا منظم

مشکل دندان ها کج و نامرتب

بسیاری از مشکلات فک و دهان ناشی از فیت نشدن دندان ها بر روی یکدیگر بهنگام جویدن یا بهم زدن دو لثه بالا و پایین یا اصطلاحاً بایت می باشد.  صاف کردن دندان های کج و نا مرتب با هدف تنظیم بایت تنها  به دلیل ایجاد لبخندی زیباتر نیست. حلاین میشکل می تواند بخش مهمی از بهبود سلامت کلی دندان ها باشد و علائمی مانند درد فک را تسکین دهد. ارتودنتیست ها ممکن است از بریس ها (فلزی یا سینی)، تراز کننده ها و نگهدارنده ها برای حل این مشکل استفاده کنند.

فشردن یا ساییدن دندان ها (دندان قروچه)

به فشردن و ساییدن دو لثه بالایی و پاییینی بر روی یکدیگر در حالت ناخودآگاه دندان قروچه گفته می شود. استرس ، نامرتبی دندان ها یا مشکلات خواب نیز می تواند در میان بزرگسالان از دلایل این نارسایی باشد. (در میان بچه ها، علل می تواند شامل آلرژی باشد.)

برای جلوگیری از عوارض دندان قروچه نظیر  سردرد، درد فک و دندان های ترک خورده یا لق باید از محافظ دهان استفاده شود.  اگر مشکل در طول روز است، مدیتیشن، ورزش یا راه‌های دیگر را برای کاهش استرس و دندان قروچه نیز کار ساز می باشد.

دندان های فاصله دار

دندان ها با فاصله زیاد

دندان های با فاصله از لحاظ زیبایی می تواند فرم نا خوشایندی به الگوی لبخند بدهد. فاصله بین دندان ها مخصوصاً در دندان های جلو می تواند تا حدودی یک نقیصه به شمار بیاید. برای رفع این مشکل راه و روش های بسیاری وجود دارد که هر کدام در جای خود می تواند اثر بخش باشد.

از طرفی نبود فاصله و فاصله خیلی کم هم می تواند مشکل زاد باشد. دندان ها باید دارای یک فاصله کم حداقل در حد ضخامت یک نخ دندان بین یکدیگر باشند. استفاده از نخ دندان برای سلامت دندان ضروری است.

پیشگیری از بیماری های دهان و دندان

بسیاری از آسیب های دهان و دندان با حفظ چند نکته و انجام پیشگیری های لازم ممکن است هیچ گاه رخ ندهد. در ادامه به مهمترین نکات و پیشگیری ها لازم حفظ دهان ودندان خواهیم پرداخت.

• دوری از استعمال دخانیات و مصرف تنقلات
• ایجاد ریتم در رسیدگی به سلامت دندان ها
• مسواک زدن دندان ها در صبح و قبل از خواب
• ممنوعیت مصرف غذاهای پلاک زا روی دندان‌ ها
• کشیدن نخ دندان هر دو روز به صورت منظم و مداوم
• نوشیدن هر چه بیشتر آب در روز برای حفظ سلامت دندان
• دوری از نوشیدن نوشیدنی های گازدار و حاوی مواد نگه دارنده
• غرغره کردن دهانشوی مخصوص پس از کشیدن نخ دندان در هر جلسه
• استفاده از یک خمیر دندان با کیفیت و با فلوراید بالا برای حفظ مینای دندان

در آخر اگر ساعت ها در روز در باشگاه برای حفظ اندام خود وقت می گذارید، باید به بهداشت دهان و دندان خود نیز پایبند باشید.  زخم های مداوم دهان ، دندان درد یا حتی چیزهایی به ظاهر ساده نظیر بوی بد دهان را نادیده نگیرید. در مجموع حل بسیاری از این مشکلات به نظم و انضباط، خودکنترلی و مسئولیت خلاصه می شود.

به عنوان نتیجه گیری شناخت مشکلات ، بیماری ها و آسیب های تهدید کننده دهان ، دندان ، لثه و فک می تواند در پیشگیری از این مشکلات کمک بسزایی به ما کند. ما در این نوشته به مشکلات و بیماری های دهان ، دندان و مشکلات ناشی از آن ها به شکل تفکیک شده پرداختیم. در آخر نیز به مهترین نکات در حفظ و بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از بیماری های مربوط به آن اشاره کردیم.

منبع:  friendlydentalgroup , healthline

هیات تحریریه نوآوران سلامت نگاه شما را ارج می نهد